Manuel Şanzıman Sorunları Nasıl Anlaşılır?

Bilinen düz vites H tipi şanzımanlar yüz yılı aşkın süredir kullanılmakta. ve bunlar zaman zaman sorun verebiliyor. Manuel şanzımanlar bilinenin aksine tek tip değil farklı mantık ile çalışan manuel şanzıman tipleri de bulunmaktadır. Mesela Bmw ve Mercedes’in 80 ler döneminde DTM yarışları için geliştirdiği Dog Leg tipi şanzımanda 1. vites sol altta bulunur buradaki amaç 4. ve 5. vitesin çapraz değil düz hizaya denk getirilmesidir. Sebebi ise DTM uzun soluklu DTM yarışlarında sürekli yüksek hızlarda 4. ve 5. vitesin daha çok kullanılıyor olması. Bir diğer şanzıman tipi ise aslında bildiğimiz fakat otomobillerde kullanımına aşina olmadığımız Sequential yani Sıralı şanzıman tipidir. Manuel vitesli motosikletler de kullanılmakta olan sırasıyla 1-N-2-3-4-5-6 olarak dizilmiş şanzımanlardır. Rallilerde daha hızlı vites geçişi ve rev-mathing tekniği ile debriyaja basılmadan vites geçirilebilmesini sağlamasından dolayı tercih edilir. Detaylandıracak olursak devir kesicili sıralı şanzımanlarda bulunmaktadır. Günlük kullanıma uygun değildir, çünkü vitesler boşluksuz ve sıra halinde değiştirildiğinden, vites geçişleri konforsuz ve sert olduğu için günlük kullanıma müsait değildir.

Bildiğimiz standart günlük yol otomobillerine gelecek olursak genel olarak senkromeçli H tipi olarak adlandırdığımız şanzıman türü kullanılmaktadır. Her üreticinin kendine has karakterle ürettiği, kimi zaman otomobil kullanan kişinin zevk aldığı kimi zaman ise işkence olarak gördüğü şanzımanlar zamanla yıpranabilir. İlk dikkat edilen kısım vites geçişleridir. Bazı üreticiler sektörde “kemikli geçiş” olarak isim takılan sert ve vites geçişi sırasında dişliyi hissettiren geçişlere sahip şanzıman üretir. Bazı üreticiler ise pamuk gibi geçen ama kimi kullanıcıya göre “hissiz” denebilecek şanzımanlar üretir, bu şanzımanın sıkılığı ve senkromeçlerde kullanılan malzemenin yapısı ile ilgilidir. Manuel şanzımanlar debriyaj ile komplike bir halde çalıştığı için debriyajdan kaynaklı ve şanzımandan kaynaklı sorunları ayırmak gerekir. Eğer vites zor geçiyorsa debriyaj üst tırnakları aşınmış ve tam olarak volan ile baskı balata arasını ayıramıyor olabilir, veya senkromeçler aşınmış olabilir. Manuel şanzımanlar bilinenin aksine periyodik olarak yağ değişimi gerektirir. Uygun viskozite de üreticinin tavsiye ettiği yağ konulmadığı takdirde sert geçişler gürültülü çalışmaya sebep olabilir. Geri vitese geçerken sürtünme sesi gelebilir, bu genelde kronik bir sorundur, bu sorunun önüne geçmek için aracı durdurduktan sonra 2. vitesi geçirip öyle geri vitese geçirildiğinde genelde aşılır. Bir anternatifi ise geri vitese geçirecek gibi hafifçe bastırıp debriyajdan bir miktar ayak çekilir ve dişliler yerine oturur, freni bırakıp otomobili milimetrik şekilde hareket etmesine izin vererek geri vitese geçirebilirsiniz. Tüm bunlara rağmen geri vitese geçiş zor ve sesli ise büyük ihtimal baskı balata arızası mevcut demektir. Vites kolundan şanzımana uzanan uzun çubuklar aracılığı ile dişliler kontrol edilir. Eğer bu çubuklar zarar görmüş ise vites geçişlerinde ses veya zorlanma olabilir, yada hiç geçmeyebilir. Şanzıman yolları zamanla aşınabilir bu viteslerin yerlerinden kayması geçişlerin çok zorlaşmasına sebep olabilir. Daha bir çok belirti var fakat şanzıman sökülmeden sorun tamamen teşhis edilemez. Yumuşak kullanıldığı ve vitesler yollarını izleyerek sakince değiştirildiği sürece H tipi şanzımanlar dayanıklı yapılardır, kolay kolay sorun çıkarmazlar.